Na terenie Roztocza Wschodniego nudzić się nie można. Tu każda miejscowość może się pochwalić ciekawymi zabytkami oraz przeszłością, którą z pewnością warto lepiej poznać. Jakie atrakcje czekają na tych turystów, którzy odwiedzą miejscowość Werchata?
Położona jest u źródeł i w dolnym biegu rzeki Rata, jest Werchrata ciekawym punktem w programie wycieczki dla każdego, kto ceni sobie piękno przyrody oraz kontakt z cennymi zabytkami. Przypominają one o długiej historii wsi, w której nie brak ciekawych wydarzeń.
Co wiemy na temat przeszłości tej miejscowości?
Werchrata pojawia się w dokumentach z XVIII wieku, z których to dowiadujemy się, że istniejąca tu osada od 1776 roku stanowiła własność księżnej Zofii Lubomirskiej. Późniejszym właścicielem Werchraty był Ksawery Starzeński – znany ichtiolog, który w swych majątkach tworzył liczne sadzawki oraz stawy. W późniejszym okresie panem wsi stał się Feliks Antoni Łoś, właściciel pobliskiego Narola, a po nim -Zygmunt Piotr Łoś, członek Stanów Galicyjskich. Tak znani i zaradni właściciele sprawiali, że przez lata Werchrata pomyślnie się rozwijała. Przed wojną była to duża wieś, na terenie której działało sporo zakładów przemysłowych, w tym browar oraz gorzelnia. Niestety, lata II wojny światowej oraz Akcja „Wisła” sprawiły, że Werchrata stała się opuszczoną wsią, która do dziś znana jest z niewielkiego zaludnienia.
O wspaniałej przeszłości tej wsi przypominają nieliczne, za to bardzo ciekawe zabytki. W ich gronie wyróżnia się dawna cerkiew grekokatolicka – murowana świątynia, która pełni obecnie rolę kościoła rzymskokatolickiego. Wzniesiona w początkach XX wieku, stanowi obecnie jeden z najbardziej charakterystycznych elementów lokalnego krajobrazu. W pobliżu tej neoklasycystycznej cerkwi znajduje się cmentarz z czasów I wojny światowej. Na jego terenie można zobaczyć groby żołnierzy, poległych w czasie bitew stoczonych w tym rejonie w czerwcu 1915 roku. Na cmentarzu znajduje się 29 mogił zbiorowych i ponad 50 grobów pojedynczych. Cmentarz ten jest cenną pamiątką z dawnych czasów, warto zatem poświecić mu nieco uwagi.
Werchrata może się pochwalić licznymi walorami turystycznymi. Wycieczki w jej rejonie będą nie lada gratką dla wszystkich miłośników przyrody, na których czekają tu piękne lasy oraz ciekawe wychodnie wapienne. Jedną z tych najciekawszych jest „Diabelski Kamień” na Monasterzu – wzniesieniu, na którym zachowały się również ruiny prawosławnego klasztoru oraz pozostałości Pustelni św. Brata Alberta. Można tu również zobaczyć cmentarz UPA oraz schrony z tzw. Linii Mołotowa. Co jeszcze warto zobaczyć? Kto znajdzie w tym rejonie tanie noclegi, ten będzie mógł urządzać ciekawe wycieczki w pobliżu wsi. Okoliczne wzgórza kuszą ciekawą szatą roślinną oraz punktami widokowymi, z których można podziwiać okolice tej niezwykłej miejscowości. Na szczególną uwagę zasługuje tu wzniesienie górujące bezpośrednio nad cerkwią. To Góra Kołacza, z której roztacza się wspaniały widok na najwyższe wzgórza Roztocza Południowego, z Wielkim Działem i masywem Gorajów na czele. Robią one wrażenie, stanowią też niezwykle atrakcyjny cel wielu krajoznawczych wypraw.
